Bedrijven kunnen daar meer aan doen dan ze misschien zelf denken. Sjiera: “Denk aan meer ruimte voor combineren van werk en privé en meer diversiteit. Ook mannen vinden die maatregelen aantrekkelijk. Daardoor bereik je een mooi en zichzelf versterkend effect: namelijk dat nog meer vrouwen voor techniek kiezen door deze meer plezierige werkomstandigheden. Daarmee boor je dus een nieuwe groep met een groot arbeidspotentieel aan. Ook zien we dat we te weinig verwachten van vrouwen. Ze krijgen daardoor geen uitdagende taken, kunnen zich niet bewijzen en gaan weg. Het frustreert extra als ze zien dat anderen die kansen wel krijgen. Vrouwen met een technische studie stromen juist vaak naar functies door die niet zo technisch zijn.”

Breng techniek in verband met leefomgeving en maatschappij

Sjiera: “Je techniekbedrijf aantrekkelijker maken voor vrouwen zit ‘m vooral in de randvoorwaarden. Er is nog veel ruimte om geïnteresseerde vrouwen veel beter uit te leggen wat er binnen de techniek gebeurt. Leg meer de nadruk op aspecten die juist vrouwen heel belangrijk vinden. Zoals de relatie tussen techniek en onze leefomgeving, milieu en wat je werk betekent voor de maatschappij. Een voorbeeld? Vrouwen komen veel meer af op een opleiding die ICT & Zorg heet dan alleen ICT.”

Vrouwonvriendelijk gedrag

Natascha Prins is onder andere projectleider van het project ‘Meer meiden in de Techniek’ van ROC van Twente: “Het lijkt er ook op dat vrouwen zich in de techniek niet 100% welkom voelen. Er zijn meiden die stoppen met technische opleidingen en in het werkveld omdat zij zich onvoldoende serieus genomen en uitgedaagd voelen. Ook ervaren zij een vrouwonvriendelijk bejegening. Dit gevoel groeit als zij na bespreking hiervan met hun leidinggevende onvoldoende steun ondervinden. Die hebben last van een soort handelingsverlegenheid. Werknemers aanspreken op vrouwonvriendelijk gedrag lijkt nog steeds een enorme drempel.”

Sjiera: “Voer je voor vrouwen aantrekkelijke veranderingen door? Dan wordt het bedrijf ook meteen aantrekkelijker voor mannen. Met die gemengde samenstelling kun je de kwaliteit van je producten verhogen omdat je je opdracht of project vanuit meerdere perspectieven kunt bekijken.”

Veranderen van grondhouding

Het is voor vrouwen ook cruciaal om te doorgronden of het aantrekkelijk is om op een bepaalde plek in de techniek te werken, benadrukt Sjiera: “Als je in je bedrijfscultuur seksistische grappen normaal vindt, haken vrouwen hier direct op af. Veel bedrijven realiseren zich te weinig hoeveel ze op dit vlak kunnen verbeteren met eenvoudige aanpassingen en weinig investeringen. Het vraagt alleen een andere manier van kijken naar vooral je verantwoordelijkheden als bedrijf. Als jij iets wilt van iemand, dan moet jij het voor die persoon eerst maar eens aantrekkelijk maken.”

Dr. Symen van der Zee is lector Wetenschap en Techniek aan Saxion University of Applied Sciences: “Cultuurveranderingen op dit vlak zijn doorgaans moeilijk omdat we niet zien wat het probleem is. Vrouwonvriendelijke grappen zitten vaak al zó verankerd in een bedrijfscultuur dat het gewoon niet meer opvalt en mensen er zelf niet meer bij stilstaan. Vaak is een externe professional nodig die je erop wijst.”

Praktische interventies

Symen: “Een belangrijke factor bij het kiezen voor een studie of baan, en of je daarin blijft, is de ‘sense of sociale belonging’. Je komt in een nieuwe omgeving en proeft als vrouw in de techniek al heel snel of je je hierin thuis voelt en of de studie of baan bij je past. Eén van de interventies die helpen, is vrouwen in de techniek koppelen aan een mentor waarmee jij je persoonlijk en professioneel goed identificeert. Die gelijkgestemde mentor maakt je wegwijs en helpt je als je tegen dingen aan loopt. Dus ook sociale ondersteuning bij ongewenst gedrag. Daarmee verhoog je niet alleen de ‘sense of belonging’, maar ook het gevoel bij vrouwen dat ze deze opleiding of baan in de techniek ook daadwerkelijk aankunnen. We zien dat hierdoor de neiging om de technische sector te verlaten afneemt.”

Natascha: “Ik juich een buddysysteem van vrouwelijke leerlingen onderling toe van vmbo, mbo en hbo tot zelfs wo. Een collega van mij was in Amerika op twee scholen die inderdaad instaken op het behoud van meisjes. In twee jaar stroomden drie keer zoveel meisjes in. De oplossing hier was meiden bij elkaar te zetten en in contact te brengen met rolmodellen. Dus met en van elkaar leren en daardoor sterker worden. Mijn plan is om dit concept in het Nederlandse techniekonderwijs te introduceren.” De komende jaren gaan Symen, Sjiera en Natascha de effecten volgen van deze meiden in de techniek die voor, van en met elkaar leren.

Samenwerken in sector

Bedrijven kunnen zelf hun werkomgeving aantrekkelijker maken voor vrouwen, maar ook over de schutting kijken hoe andere bedrijven dit doen. Sjiera: “Maak jij je bedrijfscultuur aantrekkelijker voor vrouwen en je collega’s in de sector doen dit niet? Dan kun je voor de hele sector die kar natuurlijk niet trekken. Ook kunnen bedrijven hierin samenwerken met opleidingen voor hun sector.”

Symen: “De grote bedrijven hebben met hun eigen HRM-afdeling de mogelijkheden om van diversiteit een aandachtspunt te maken en hier iemand verantwoordelijk voor te maken. Kleinere mbk-bedrijven in de techniek hebben die mogelijkheden minder. Toch hebben ook zij er alle belang bij om hierop grip te krijgen. En daarin proberen wij te ondersteunen.”

Natascha: “Onderwijs en bedrijfsleven hebben met elkaar inderdaad ongelofelijk veel activiteiten ontplooid voor instroombevordering van meiden. Laten we kritisch kijken naar wat we al doen en zorgen dat die activiteiten beter geschikt worden om meiden te prikkelen na te denken over een technisch beroep. De beeldvorming over techniek begint al op de basisschool. Ook hier zouden we de meiden al veel meer voor techniek kunnen interesseren met op nuances aangepaste activiteiten.”

Goede voorbeelden

Natascha ziet in Oost-Nederland techniekbedrijven die snappen hoe het werkt en hun beleid aanpassen op vrouwen: “Zoals Dura Vermeer. Zij willen écht meer vrouwen op de werkvloer en zijn daadwerkelijk bereid hier meer aandacht aan te besteden. Onlangs hebben zij 20 jonge vrouwen van de bouwopleiding van ROC van Twente uitgenodigd om in het bedrijf te komen kijken. Eén van hen, onze mbo-uitblinker 2021 Lian Hees, loopt stage bij Dura Vermeer en was initiatiefneemster van deze activiteit. Zo trekken onderwijs, studenten en het bedrijfsleven samen op om méér meiden te enthousiasmeren en te behouden voor de techniek.”

Effect op korte en lange termijn

Is meer vrouwen in de techniek de oplossing voor het huidige personeelstekort? Sjiera: “De acties leiden niet meteen tot een forse toename van het aantal meiden dat kiest voor een technische opleiding. Meiden die deze keus wél maken, hebben eerst nog een aantal jaren op school voor de boeg. Wel kunnen we een verandering in gang zetten. En we kunnen zorgen dat de vrouwen die instromen, niet ook meteen weer uitstromen. Zo kunnen ze in ieder geval op korte termijn een stukje van het personeelsprobleem oplossen. Op de langere termijn liggen er nog veel meer mogelijkheden, in mijn ogen, om de sector voor nog meer vrouwen aantrekkelijk maken.”

Kijk ook naar een breder diversiteitsbeleid

Natascha: “Veel vrouwen die nu nog niet werken, zouden dat wel graag doen, bijvoorbeeld in de techniek. De instroom van vrouwen kan ook op een andere manier meehelpen om personeelstekorten tegen te gaan: meer diversiteit leidt tot meer innovatieve ideeën, en die zijn nodig om de technische productie efficiënter te maken waardoor de sector meer kan produceren zonder nog meer medewerkers nodig te hebben.”

Symen: “Wat we ook graag willen onderzoeken, is of er nog extra winst te behalen is als de sector niet alleen aandacht besteedt aan vrouwen in de techniek, maar een breder diversiteitsbeleid voert. Ik zou graag met bedrijven kijken hoe je als bedrijf een beleid opzet dat niet alleen focust op gender, maar ook op etnische diversiteit, en liever nog op diversiteit in brede zin.”

Een tip

Sjiera: “We hebben een toolbox ontwikkeld voor bedrijven en opleidingen in de ict die vrouwen willen behouden. Zeker ook andere sectoren kunnen hier inspiratie mee opdoen." Deze vind je hier!