Wethouder Paul Guldemond.

Het gesprek vindt plaats op de werkkamer van wethouder Van Willigen, waar een oude, wat vergeelde landkaart van Nederland (nog zonder Flevoland) en de Zwolse stadskaart aan de muur prijken. Van Willigen zit in zijn tweede termijn als wethouder in de gemeente Zwolle. De CU’er heeft onder meer primair, voortgezet & passend onderwijs in zijn portefeuille, maar ook jeugd. Guldemond (D66) startte in mei 2022 zijn wethouderschap, met in het takenpakket onder andere middelbaar & hoger beroepsonderwijs, werk & inkomen en de Human Capital Agenda.

Het slechte imago van techniek

De wethouders merken op dat veel jongeren nu niet voor techniek kiezen, omdat het imago slecht is. Van Willigen: “In de basisschoolperiode horen kinderen geregeld dat geld verdienen belangrijk is, bijvoorbeeld in een managementfunctie of met een eigen bedrijf. Techniek is niet de eerste keuze. Ze moeten aan de voorkant meekrijgen dat het een heel mooi beroep is, waarin ze hun ei kwijt kunnen. Waarin het niet alleen om leuke robots draait, maar ze echt van waarde zijn en ergens aan bijdragen. Kijk alleen al naar de energietransitie. De welvaart in onze regio is keihard afhankelijk van de MKB-maakindustrie. Want techniek is overal. Als daar geen instroom is, hebben we een groot probleem.”

Toename vmbo’ers naar techniek

Bouma kan zich in die gedachtegang vinden. “We merken wel dat de jeugd gevoelig is voor de transitieopgave, net als zij-instromers”, legt ze uit. “Zij merken dat ze op deze manier kunnen bijdragen aan een duurzame economie. We zien dan ook dat via Sterk Techniekonderwijs de instroom in het vmbo naar techniek met 8% is toegenomen. Dat is veel en fors.”

Aandacht in basisonderwijs

De interesse voor techniek begint op de basisschool, zijn alle drie van overtuigd. Maar vaak ontbreekt het daar aan tijd en capaciteit om techniek een wezenlijk onderdeel te laten uitmaken van het onderwijsaanbod. “Ik spreek regelmatig met schooldirecteuren”, legt wethouder Van Willigen uit. “Waarom solderen kinderen bijvoorbeeld niet meer, zoals dat vroeger veel meer gebeurde? We zijn er qua techniekaanbod echt op achteruit gegaan, in de loop der jaren. Ik denk dat er met name ook een taak ligt voor ouders van kinderen in groep 5. Als zij hun kinderen op die leeftijd al mee kunnen nemen in hoe gaaf techniek is, zou dat erg bijdragen.”

Wethouder Michiel van Willigen. Foto: Sjaak Ramakers

Productiviteitsinnovatie

Dan het onderwerp digitalisering en automatisering. Eén van de maatregelen in het Aanvalsplan is om de productiviteit bij bedrijven te verhogen door slimmer te werken en produceren. Een goed idee, vindt wethouder Guldemond. “Het personeelstekort in de techniek is de grootste uitdaging. Het probleem van de huidige arbeidsmarkt is niet op te lossen óp de arbeidsmarkt. Belangrijk is dat bedrijven evenveel werk doen, en het liefst meer, met minder mensen. De grootste impact die we kunnen maken, ligt dus in procesinnovatie.”

Dat voorkomt volgens de wethouder ook dat vakmensen over en weer schuiven tussen bedrijven en sectoren, zonder dat het structurele tekort wordt opgelost. “We moeten zorgen dat in álle sectoren goed geschoolde mensen zijn. Dat kan onder andere door meer maatschappelijke waardering voor mbo-opleidingen en het vakgebied dat erachter ligt. Belangrijk is meer gelijkheid tussen hbo en mbo. Beide zijn hard nodig die sowieso ook meer interdisciplinair wordt.”

Elkaar versterken

Over het Aanvalsplan als geheel hoopt wethouder Guldemond dat de maatregelen niet gaan concurreren met de vele initiatieven die hier al plaatsvinden. “Ik zou willen dat deze echt aansluiten bij wat we al in de regio hebben”, zegt hij. “Dat ze elkaar versterken.”

Bouma is het daar mee eens. “Het is niet goed om iets nieuws te verzinnen, maar dat geldt ook voor de publieke kant. We moeten daarom goed kijken wat hier al is en wat daarbij aansluit. Hoe zetten we een goede samenwerking op tussen de publieke en private sector? Alles om mensen te krijgen én houden in de techniek. Ook werkgevers hebben daar een verantwoordelijkheid in, door een ‘leven lang leren’ aan te bieden en het goed schetsen van een mogelijk carrièrepad. Het ontwikkelen van een hybride techniekcentrum, zoals nu aan de Ceintuurbaan in Zwolle ontstaat, is een mooi voorbeeld van techniek laten zien, mensen opleiden en vakmensen blijven bijscholen.”

Margriet Bouma.

Elkaar nodig

Van Willigen stelt vervolgens de vraag aan Bouma: “Wat hebben jullie daarbij van ons als gemeente Zwolle nodig?” Bouma: “Vooral dat we het met elkaar eens zijn dat dit onderwerp belangrijk is. Dat we kijken waar we elkaar vinden en elkaar nodig hebben. En dat we met essentiële punten naar buiten toetreden.”

Wethouder Guldemond heeft tot slot nog een aandachtspunt voor Bouma. “In het Aanvalsplan wordt de inzet van statushouders benoemd. Er zijn er veel die graag aan de slag willen. Maar er zijn ook werkgevers nodig die dat accommoderen. Daar ontbreekt het wel eens aan. Het vraagt om een ander type werkgeverschap, waarbij duidelijk is wat de twee voor elkaar kunnen betekenen. Een sterke arbeidsmarkt vraagt om blijvende samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid.”