Foto: Windesheim

We spreken erover met lector Erik Fledderus van lectoraat Digital Business & Society en Hogeschoolhoofddocent Teun Lucassen van HBO-ICT Windesheim. “Het lectoraat begon in 2018 in zijn eerste vorm, gericht op industriële automatisering & robotica”, legt Fledderus uit. “De belangrijkste aanleiding was dat de maakindustrie in Regio Zwolle met veel vraagstukken zat op het gebied van automatisering van productielijnen. Nu had Windesheim al een grote opleiding engineering, waar de inzet van robots, cobots en automatisering ruim aan bod kwam. Maar er bestond nog geen onderzoekslijn.”

Uitbreiding van lectoraat

Zo ontstond het lectoraat Industriële Automatisering & Robotica, met associate lector Aart Schoonderbeek. Dit lectoraat werd vanaf 2021 uitgebreid tot een veel bredere onderzoeksgroep, waarin ook datascience en AI een plek kregen. Sinds 1 april 2023 is deze actief onder de naam Digital Business & Society, waarvan Fledderus lector is. Daarmee richt hij zich op het bijeenbrengen van meerdere vraagstukken en perspectieven op het thema digitalisering. Het lectoraat treedt op als een onderzoeks- en gesprekspartner ‘voor de buitenwereld en de praktijk’.

Perron038

Innovatiecentrum Perron038 in Zwolle vormt een belangrijke uitvalsbasis. Daar kan het lectoraat op kleine schaal een keten namaken, zonder de daadwerkelijke productie van een bedrijf te verstoren voor experimenten. Bijvoorbeeld robots met slimme camera’s, die onderdelen in een keten snel herkennen en sorteren.

“Wij maken zelf geen robots of cobots”, legt de lector uit. “We kijken welke mogelijkheden beschikbaar zijn, die ingepast kunnen worden in een productielijn van een bedrijf. We kijken ook hoe productielijnen anders en slimmer vormgegeven kunnen worden, door medewerkers te laten samenwerken met robots. Zo kunnen zij productiever worden, maar ook langer productief zijn.”

Balans

De toepassing van AI vormt een delicate balans. Want medewerkers zouden de angst kunnen voelen dat robots hun baan uiteindelijk helemaal overnemen. Maar dat is zeker niet de insteek van het lectoraat. “Ik geloof dat de optimale inzet van robots is door ze te laten samenwerken met mensen”, zegt Fledderus. “Daarbij is het natuurlijk belangrijk dat deze technieken, AI en algoritmes geaccepteerd worden in de samenleving. Maar als we ons alléén maar focussen op volledige acceptatie, terwijl je iets al wél 10 keer zo snel kan doen, missen we de slag. Dan gaat de concurrentie ermee aan de haal.”

Foto: Windesheim

Integreren in opleidingen

In het lectoraat zitten veel docentonderzoekers, die met één been in de opleidingen staan en het andere in de onderzoeken. Zo kunnen de resultaten van een onderzoeksproject meteen worden geïntegreerd in opleidingen als Werktuigbouw, Elektrotechniek, Civiele Techniek, Technische Bedrijfskunde en HBO ICT. Een ander voordeel is dat ze studenten er ook meteen in mee kunnen nemen.

Daarbij kijkt het lectoraat continu waar de industrie op de lange termijn op zit te wachten. Hoe Windesheim zijn opleidingen daar zo optimaal mogelijk op kan inrichten. En hoe slimme technologie daarbij kan ondersteunen.

Maar het is óók belangrijk hoe bedrijven zelf omgaan met ontwikkelingen in de robotisering, digitalisering en automatisering. “In de maakindustrie in Regio Zwolle zien we de strijd om goede vakmensen”, legt Lucassen uit. “Die wordt deels gewonnen door bedrijven die snappen wat innoveren is en dat ook willen doen. Als werkgever moet je interessant zijn voor studenten, die het werk momenteel voor het uitkiezen hebben. Als je weinig spannends doet, kiezen ze wel voor een ander bedrijf.”

Gevaren

Aan de andere kant, AI brengt ook de nodige gevaren en uitdagingen met zich mee. “Bijvoorbeeld dat je ervan uitgaat dat AI álles kan”, legt Fledderus uit. “Maar de kwaliteit van je data is daarbij erg belangrijk. Voordat je een algoritme goed kan trainen, heb je kwalitatief hoogwaardige data nodig. Maar die zijn er niet altijd. Dan kan een hooggespannen verwachting eindigen in een teleurstelling.”

Lucassen vult aan: “Je moet weten wat AI is en wat het kan. We zijn gewend dat een computer altijd gelijk heeft. Maar we leren een computer nu een taal door er menselijke content in te kieperen. Het kan daardoor voorkomen dat een computer gaat hallucineren en foute informatie produceert.”

Grenzeloze mogelijkheden

Tot slot, hoe snel gaan de ontwikkelingen op het gebied van AI? “Al deze slimmigheid komt tot ons via chips”, legt de lector uit. “Die worden alleen maar kleiner. Over 10 jaar heb je een emmer met slim ‘zand’. Iedere zandkorrel kan straks wat jouw smartphone nu kan. De mogelijkheden worden zo grenzeloos en zijn niet meer voor te stellen. De kritische vraag wordt dus niet: wat kunnen we met AI? Maar: willen we alles wat mogelijk is?”